Wat biedt het HWC aan tweetalig onderwijs?
Op het HWC bieden we tweetalig onderwijs aan op vmbo-t, havo- en vwo-niveau. Het tweetalig onderwijs rust op 3 pijlers:
Hoe ziet tweetalig onderwijs er dan uit in de praktijk?
Minimaal 50% van de lessen op havo- en vwo-niveau en minimaal 30% van de lessen op vmbo-t-niveau wordt in het Engels gegeven. Binnen de lessen zijn er internationale accenten en is er een buitenlesprogramma met (verplichte) internationale oriëntatie. De leerlingen worden daarnaast opgeleid voor het Nederlandse eindexamen.
Wat is de meerwaarde van tweetalig onderwijs?
Het tweetalig onderwijs levert leerlingen af die zich thuis voelen in de wereld. Ze bewegen zich gemakkelijk in een interculturele en/of internationale context, zowel dicht bij huis als verder weg. Ze spreken en schrijven uitstekend Engels en kunnen daarin vrijwel net zo goed communiceren als in hun moedertaal. Dat maakt een vervolgopleiding in het buitenland gemakkelijker. Maar ook op Nederlandse vervolgopleidingen worden steeds meer Engelstalige colleges gegeven of is er Engels studiemateriaal.
Is tweetalig onderwijs beperkt tot de onderbouw?
Leerlingen kunnen tot en met hun examenjaar tweetalig onderwijs volgen. De eerste drie leerjaren is op havo en vwo zo’n 60% van de vakken in het Engels. Op vmbo-t is dat 30%. In de bovenbouw wordt op alle tweetalige afdelingen een beperkt aantal vakken in het Engels gegeven vanwege de voorbereiding op de Nederlandstalige eindexamens. Daarnaast worden leerlingen in de bovenbouw van het vwo voorbereid op het IB English Language and Literature. In de bovenbouw havo worden leerlingen voorbereid op het IB Language B.
Welke vakken worden op het HWC in het Engels gegeven?
In Tvwo 1 zijn dat: aardrijkskunde (geography), geschiedenis (history), biologie (biology), wiskunde (mathematics), handvaardigheid/tekenen (art & crafts/art & design), lichamelijke opvoeding (PE), muziek (music) en drama (drama). En natuurlijk Engels. In klas 2 komen daar bij: natuur- en scheikunde (science) en IA (International Awareness) en in de derde klas economie (economics) en natuurkunde (physics) en scheikunde (chemistry).
In Thavo 1 zijn dat: aardrijkskunde (geography), geschiedenis (history), biologie (biology), wiskunde (mathematics), godsdienst (religious education), lichamelijke opvoeding (PE), muziek (music) en drama (drama). En natuurlijk Engels. In klas 2 komt daar IA (International Awareness) bij en in de derde klas economie (economics).
In Tvmbo-t 1 en 2 zijn dat: aardrijkskunde (geography), geschiedenis (history), biologie (biology), godsdienst (religious education), tekenen (art & design), handvaardigheid (art & crafts), drama (drama) en lichamelijke opvoeding (PE, physical education). En natuurlijk Engels.
Krijgen de leerlingen in de onderbouw eerst een tijdje les in het Nederlands, voordat er overgestapt wordt op het Engels?
Nee. We werken volgens het “immersion” principe. Ze worden direct in het diepe gegooid. Dat is de beste manier om het Engels snel onder de knie te krijgen. Wel wordt er, in de periode tot aan de herfstvakantie, zo nodig (ondersteunend) wat Nederlands gesproken. Ter ondersteuning krijgen de leerlingen in alle leerjaren extra lessen Engels. Bovendien wordt tijdens de Engelse les ook aandacht besteed aan de verwerving van moeilijke woorden van vakken zoals biology, history en geography.
Krijgen de leerlingen vakken die ze eerst in het Engels kregen, in de bovenbouw weer gewoon in het Nederlands?
Ja: ze worden immers in de bovenbouw voorbereid op het Nederlandse eindexamen. Het vereist met name bij de bètavakken enige aanpassing en gewenning in vwo 4 maar het heeft de afgelopen jaren niet tot problemen geleid. Wel blijft een aantal niet-examenvakken in het Engels.
Doen de leerlingen in het eindexamenjaar voor het vak Engels ook het CITO eindexamen?
Jazeker; maar daarnaast volgen de leerlingen op het vwo ook het IB Language and Literature en op de havo het IB Language B. Dat programma levert een internationaal erkend IB-certificaat op.
Wat is het verschil tussen de wijze waarop het vak Engels wordt aangeboden in de onderbouw en de bovenbouw?
De eerste drie jaar zijn voornamelijk op taalverwerving gericht en in de bovenbouw ligt de nadruk binnen het IB-programma op schrijven (academische vaardigheden) en het bestuderen van Angelsaksische literatuur en cultuur.
Is het tweetalig onderwijs ook te combineren met het gymnasium?
Jazeker. Juist Tvwo-leerlingen kiezen vaak voor gymnasium met een bètaprofiel in de bovenbouw.
Moet je tweetalig opgevoed zijn of heel goed in Engels zijn om aan het tweetalig onderwijs deel te nemen?
Nee, zeker niet. Het tweetalig onderwijs is ontwikkeld voor kinderen die het Nederlands als moedertaal hebben. Het startniveau van het Engels is minder belangrijk (de niveaus op de verschillende basisscholen lopen ook erg uiteen) maar je moet wel bereid zijn veel Engels te spreken en een tandje bij te zetten want het vraagt wel wat meer van je.
Wat is het verschil tussen Cambridge Engels zoals dat op de omliggende scholen wordt aangeboden en tweetalig onderwijs?
Bij de voorbereiding op het Cambridge examen wordt extra aandacht besteed aan de vier vaardigheden: spreken, luisteren, schrijven en lezen. Dit betreft dus een uitbreiding van de basisvaardigheden die in het reguliere onderwijs aangeboden worden. Het tweetalig onderwijs rust op drie pijlers (taalvaardigheid Engels op een hoog niveau, wereldburgerschap en persoonsontwikkeling). Naast uitstekend spreken leer je ook uitstekend “essay writing” en presenteren in het Engels. Onderzoek toont aan dat tweetalige leerlingen een duurzame voorsprong opbouwen met name op het gebied van woordenschatkennis en schrijfvaardigheid omdat vakkennis en taalkennis geïntegreerd worden aangeboden.
Wanneer kun je toegelaten worden tot het tweetalig onderwijs?
Met een positief vmbo-t(/havo)-, havo(/vwo)- of vwo-advies, een goede motivatie, goede werkhouding en doorzettingsvermogen. Leerlingen met een havo/vwo advies worden in de tweetalige havo-afdeling geplaatst. Ook een 'bilingual attitude' (de bereidheid om je te houden aan de voertaal van een les: Engels of Nederlands) is essentieel. Daarnaast moet het Nederlands goed op orde zijn. De ervaring leert dat TTO geen geschikte keuze is voor leerlingen die nog bezig zijn Nederlands te leren. Door de vele lessen in het Engels gaan zij namelijk niet snel genoeg vooruit in het Nederlands. Dit leidt tot problemen in de bovenbouw, omdat daarin wordt toegewerkt naar de eindexamens, die in het Nederlands zijn. De lessen in de bovenbouw zijn daarom, op enkele uitzonderingen na, in het Nederlands.
Hoe onderzoekt de school dat?
Na aanmelding vindt er een intake plaats voor Tvmbo-t, Thavo en Tvwo. Dit onderzoek bestaat uit een individueel intakegesprek (deels in het Engels), een schrijfopdracht in het Nederlands, een schriftelijk testje in het Engels. Leerlingen worden hiervoor per brief uitgenodigd.
Hoeveel kinderen kunnen er geplaatst worden in het tweetalig onderwijs?
In een tweetalige brugklas zitten maximaal 30 kinderen.
En als er nou meer aanmeldingen zijn dan plaatsen?
Dan zal er geloot moeten worden. Wel wordt bij de intake beoordeeld of een leerling ook echt geschikt en gemotiveerd is om TTO te gaan doen.
Krijgen leerlingen voor deelname aan het tweetalig onderwijs ook een diploma?
Nee, geen officieel diploma; wel een officieel TTO-certificaat van Nuffic. Aan het eind van de derde klas ontvangen de leerlingen bij het succesvol afsluiten van de onderbouw een TTO Junior certificaat; bij de uitreiking van de IB-certificaten ontvangen de leerlingen van vwo 6 een TTO Senior certificaat. Ook kunnen ze in klas 3 extra taalcertificaten halen, voor Engels en Frans.
Welke opleiding krijgen de docenten om in het Engels les te kunnen geven?
Alle docenten die lesgeven in de tweetalige afdelingen worden opgeleid tot het diploma Cambridge Proficiency. Daarnaast volgen ze bijscholingscursussen. Er wordt regelmatig aan scholing gedaan op het gebied van de CLIL-didactiek. CLIL staat voor Content and Language Integrated Learning. Dit houdt in dat iedere vakdocent via activerende didactiek leerlingen kan ondersteunen bij het verwerven van de taal die bij het specifieke vakgebied hoort.
Zijn er ook "native speakers" op school?
Ja, er zijn docenten voor wie Engels de moedertaal is, maar de meesten zijn docenten met een speciale opleiding om in het Engels te kunnen lesgeven.
Is dat per definitie Brits Engels?
Nee, dat hoeft niet per se. In de opleiding staat wel het Brits Engels centraal, maar native speakers kunnen ook komen uit de Verenigde Staten, Australië, etc.
Kun je binnen school doorstromen naar een andere tweetalige opleiding?
In principe kan dat. Wel zal per geval moeten worden beoordeeld of dat voor de betreffende leerling mogelijk is: is er plaats in de andere tweetalige klas en kan de leerling TTO op dat niveau aan?
Hoe zijn de eindexamenresultaten van leerlingen in het tweetalig onderwijs?
Naast het feit dat alle vwo-leerlingen de afgelopen twaalf jaren een IB-certificaat hebben behaald, hebben zij ook met zeer goede resultaten eindexamen gedaan. Het is zelfs zo dat de Tvwo-leerlingen op alle eindexamenvakken betere resultaten hebben behaald dan de reguliere vwo-leerlingen.
Heeft al dat Engels geen gevolgen voor het Nederlands van de leerlingen in het tweetalig onderwijs?
De ontwikkeling van het Nederlands wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Nederlands is een kernvak, maar daarnaast zijn er ook andere vakken die in het Nederlands worden gegeven. Leerlingen worden beoordeeld voor hun bilingual attitude in zowel het Engels als het Nederlands en zo nodig gestimuleerd om hun Nederlands niet te verwaarlozen.
Hoe verloopt het onderwijs bij de andere vreemde talen?
Bij de moderne vreemde talen is het uitgangspunt: doeltaal = voertaal. Dat betekent dat Duits zoveel mogelijk in het Duits en Frans zoveel mogelijk in het Frans gegeven wordt.
Wordt er bij de vakken ook nog specifieke aandacht besteed aan internationale zaken?
Er is een uitgebreid buitenlesprogramma: er zijn Engelstalige gastdocenten, er is een Shakespeare performance die samen met een Engels toneelgezelschap wordt ingestudeerd, er zijn Engelstalige excursies. In klas 2 is een vierdaagse reis naar Engeland gepland en voor klas 3 een uitwisseling met een school binnen Europa. Dit zijn allemaal verplichte onderdelen van het tweetalige programma. Europese en internationale oriëntatie maakt een vast deel uit van het tweetalige programma. Dat betekent dat deze in de vakken history, geography en economics in het lesprogramma is opgenomen. In klas 2 en 3 staat International Awareness als apart vak op het rooster.
Zijn ouders ook betrokken bij de ontwikkelingen van het tweetalig onderwijs?
Jazeker; het HWC heeft oudercontactgroepen voor elke afdeling, dus ook de TTO-afdelingen. Deze groepen overleggen drie keer per jaar met de betreffende teamleider over actuele zaken en vraagstukken binnen de opleiding.
Zijn er extra kosten aan het tweetalig onderwijs verbonden?
De kosten voor Thavo en Tvwo zijn in de onder- en bovenbouw voor schooljaar 2024-2025 vastgesteld op €495,- per jaar. In Tvmbo-t zijn de kosten €300,- per jaar in klas 1 en 2 en €150,- per jaar in klas 3 en 4. (Daar komen in klas 3 de kosten voor de uitwisseling nog bij.) Uit dit budget worden o.a. de extra buitenlesactiviteiten bekostigd (dus bijvoorbeeld de reizen in 2 en 3), evenals de kosten voor de examens in het derde jaar en in het examenjaar (IB-examens). Voor een ander deel geeft dit een bijdrage in de extra lessen en scholing van docenten en worden er extra leermiddelen en materialen aangeschaft.
Hoe weet je of de kwaliteit van het tweetalige programma goed is?
NUFFIC stimuleert en coördineert het tweetalig onderwijs in Nederland, en heeft samen met het TTO Netwerk een pakket van eisen, een zgn. standaard, ontwikkeld waar alle scholen aan moeten (gaan) voldoen. Sinds november 2009 voldoet de tweetalige vwo-opleiding van klas 1 tot en met 6 ruimschoots aan de normen en is het HWC erkend als TTO Senior School. Sinds het voorjaar van 2020 is ook het Tvmbo-t door het Nuffic gecertificeerd. De tweetalige havo geldt sinds 2021 als Junior TTO school. Het streven is om bij de volgende visitatie ook voor die afdeling het predicaat Senior TTO school te verkrijgen.
Hebben de scholen met tweetalig onderwijs contact met elkaar?
Ja, ze zijn verenigd in een landelijk netwerk waarin ze ervaringen uitwisselen en van elkaars deskundigheid gebruik maken. Daarnaast maakt het HWC ook deel uit van een regionaal netwerk.
Hoe kan ik nog meer te weten komen over het tweetalig onderwijs op het HWC?
Bezoek de speciale voorlichtingsavonden van de tweetalige opleidingen (de data vindt u elders op de site). U krijgt daar extra achtergrondinformatie over het tweetalig onderwijs. U kunt ook een afspraak maken met de teamleider van Tvmbo-t, Thavo en Tvwo, zie De schoolleiding.